Emakumeentzako Defentsa Pertsonala
Aurkezpena
Garai batean emakumea sexu ahula zela adierazten zen gizonaren irudiarekin alderatuta; izan ere, gizona familia- eta gizarte-bizitzaren gune nagusia zen.
Emakumeak babesa eskatzen zuen, eta aitak eta senarrak, batez ere, haren hautaketetan eragina zuten. Bi irudi horiek funtsezkoak ziren emakumearen bizitzan eta, oro har, emakumeak aitaren familiarengandik urruntzea lortzen zuen senarrarekin bere familia sortzen zuenean bakarrik.
Gaur egun, XXI. mendean, egoera hori aldatu egin da: gaur egungo emakumeak jakin-mina du, adi daude eta sortzaileak dira, aldi berean emaztea eta ama dena. Gaur egungo emakumeak ikasi eta lan egiten du, enpresak zuzentzeko gai da, eguneroko bizitzan gogotsua da, eta esperientzia berrietara irekiago dago; hitz batez, emakume modernoa da.
Egun, emakume berri honek denbora asko ematen du etxetik kanpo, eta egunero harremanetan dago jendearekin, lankideekin, kalean topo egiten duen pertsonekin, hau da, ezagun zein ezezagunekin eta lagunekin.
Gizarte-harreman gehiago izateak abantaila handiak ditu arlo honetan, baina aurreikusi ezin daitezkeen egoera gehiago bizitzea ere badakar.
Etxetik kanpo jarduera bat egiten badu, bidaiatzen badu, bakarrik bizi bada eta gauean etxera berandu itzultzen bada, emakumea erasoen, eragozpenen eta abusuen biktima izan daiteke. Beraz, emakume orok bere burua fisikoki eta psikologikoki prestatu beharko luke bizi dugun garaiari aurre egiteko.
Emakume askok amonen eta amen ohiturak eta jokaerak baztertu egin dituztela egia bada ere, beste asko oraindik horien mende daude eta familiaren barruan hitzezko abusuak eta indarkeria fisiko zein psikologikoa jasaten dituzte.
Ikastaro honek, beraz, helburu hau du: emakumearentzat lan-tresna izatea eta ezagutza, trebetasun eta taktika berriak eta baliagarriak lortzeko baliabidea ere izatea, bere askatasuna babesteko aurretik jakin ezin diren egoerek, gertakariek eta pertsonek emakumea arriskuan jartzen dutenean. Ikastaro honek emakumeak laguntzeaz gain, haien gogoa piztu nahi du euren burua hobetzeko; segurtasuna, erabakitasuna eta adorea indartzeko; babesten ikasteko; eta, bereziki, indarkeria motak eta erasotzaileak haien itxuragatik eta jarreragatik ezagutzeko, eta baita erasoa jaso duenaren benezko portaerak ezagutzeko ere, zenbait kasutan beldurrak eta urduritasunak biktimaren aurka egiten baitute.
Ikastaro honen bidez emakumeek defentsa pertsonalari buruzko trebetasunak ezagutzea nahi dugu. Emakume orok ditu trebetasun horiek, baina ez ditu garatzen behar horretaz jabetzen den arte (oro har, delitu baten biktima izan ondoren).
Ikasketaren alderdi batzuk azpimarratu behar ditugu:
-Ez dira arte martzialak: arte horiek, oro har, lehiarako diziplina bilakatu ziren, eta bertan, eskuarki, lehiaketa-teknikak entrenatu eta aplikatzen dira. Halaber, Emakumeentzako Defentsa Pertsonala (EDP) ez bezala, teknika horiek irakasleek eta epaileek zaindutako gunean garatzen dira.
-Emakumeentzako defentsa pertsonalaren teknikak oso errazak direnez, erabiltzen ikasteko ez da urte askotako praktika izan beharrik, teknikak zuzen egiteko gorputz atletikoa funtsezkoa den arte martzialetan ez bezala.
Halaber, argi izan behar dugu arte martzialen “magia”, hain zuzen ere, estimuluak behin eta berriz errepikatzean datzala (defentsak, erasoak), bigarren izaerako bihurtu daitezen eta, erabili behar diren egoeretan, naturaltasunez azal daitezen.
Hau guztiz onargarria da defentsa pertsonalean.
Hori dela eta, ikasiko ditugun teknikak ahalik eta neurri handienean praktikatu eta buruz errepasatu behar dira, norberak “bereak egin” arte.
Hori da, agian, helburu dugunaren oinarrizko printzipioa; zenbait ohar irakurtzearekin soilik inork ezin du ezagupenak bereganatzea espero, ustekabeko indarkeria jasandako unean ez baita espero duzun emaitza azalduko.
-Ahal den neurrian, zenbait saio tekniko egin behar ditugu normalean kalera irteteko erabiltzen dugun antzeko arropa jantzita, jogging egiteko jantzien eta arte martzialetako kimonoen ordez.
-Aldi berean, gainera, zuhur jokatzeko ohitura hartu behar dugu, sarri joaten garen lekuetan gerta litezkeen erasoen aurrean defentsarako jarrera izateko, leku horietan baitugu erasotuak izateko arriskurik handiena.
Laburbilduz, gorputzaren zenbait mugimendu ondo jakin behar ditugu, bai, baina psikologikoki ere prest egon behar dugu (arreta eta konfiantza) garaipena lortzeko "denak balio duen” indarkeria-egoeretan behar bezala erantzuteko.
Programazioa
Teknikari espezialistek diseinatutako ikastaro honek atal teoriko labur bat du eta honako gai hauek jorratuko dira:
1. gaia: Kriminalitatearen analisia
2. gaia: Erasotzaileen tipologia
3. gaia: Estresa kontrolatzea
4. gaia: Irudikatzeko teknikak
Atal praktikoan, aldiz, honako gai hauek jorratuko dira:
1. gaia. Defentsa Pertsonalerako Taktikak
2. gaia: Emakumeentzako Defentsa Pertsonalaren teknika zehatzak. Zenbait trebetasun ikasiko ditugu, normalean eramaten ditugun ohiko tresnez baliatuz (zorroak, giltzak, zapatak, begi-arkatzak, gerrikoak, zapiak, aterkiak, boligrafo metalikoak, etab.).
IKASTAROAREN HELBURUAK
- Defentsarako metodorik onena da, dudarik gabe, gure burua babesteko egoera bizi beharrik ez izatea.
- Oinarrizko gaitasun fisikoak erabiltzea, jarduera fisikoa egitean gorputzaren egitura eta funtzionamendua ezagutzea, eta egoera bakoitzaren baldintzetara egokitutako mugimenduak kontrolatzea.
- Ariketa fisikoa eta kirola egiteak gure osasunaren onerako duen garrantzia ezagutzea.
- Teknika eta taktika hauek irakastea eta zertarako balio duten erakustea, defentsarako metodoa izateaz gain, osasun fisikoa eta mentala prestatzeko jarduera ere bada.
- Emakumeei zuzendutako autobabesari buruzko prestakuntza.
- Defentsa pertsonalaren zenbait teknika ikastea, indarkeriazko eta legez kontrako erasoen aurrean norberaren segurtasuna babesteko.
- Emakumeak bere buruarengan behar duen konfiantza sustatzea, eguneroko bizitzan gerta litezkeen kontrako egoerei segurtasunez eta erabakitasunez aurre egiteko.
- Sexu-erasoen aurrean bere burua nola defenda dezakeen ondo ezagutzea.
- Emakumearentzako autodefentsa-baliabide berrienak eguneratzea eta erabiltzea.
- Trebetasunak lortzea, egoera arriskutsuetan normalean eramaten ditugun ohiko tresnez baliatzeko.
- Nork bere burua defendatzeko eta babesteko oinarrizko programa batean, bortxazko erasoa (oratzea, atxikitzea, indarkeriaz eustea...) kontrolatzen ikas daiteke, indar fisikoaren aldea norbere onurarako erabiliz eta egoera horri irtenbide arrakastatsua emanez.
- Egoera kritiko batean denbora irabazten ikas dezakegula esan nahi du horrek.
- Irtenbide asko bilatzeko denbora irabaz dezakegula esan nahi du, esate baterako:
-Denbora irabazi laguntza eskatzeko,
-Denbora irabazi ihes egiteko,
-Denbora irabazi, babes publikoaz arduratzen direnei telefono-dei bat egiteko; baina, batez ere eta garrantzitsuena, denbora irabazi bizia salbatzeko.
IKASTAROAN LANDUKO DIREN TREBETASUN TEKNIKOAK
JARRERA HARTZEA – Defentsarako jarrera eta postura naturalen bidez erantzutea (erne goian, erne erdian eta erne behean).
JARRERA EGONKORTZEA – Tiratzeak eta bultzadak saihesteko grabitate-zentroa jaistea eta jarrera-oinarria handitzea.
ERORTZEN JAKITEA – Lurrera jaustean minik ez hartzeko.
ZUTITZEN JAKITEA – Azkar eta segurtasunez, zutitzean kolpe bat jasotzeko arriskua ekiditeko eta aurkaria begien bistatik ez galtzeko.
LURREAN MOLDATZEN JAKITEA – Erasoa saihesteko; bai urruti dagoenean (aurkaria zutik dagoenean) hurbiltzen ez uzteko, bai distantzia motzean (aurkaria gure gainean dugunean) gure gainetik kentzeko.
MUGITZEA ETA LEKUZ ALDATZEA – Aurrera zein atzera egitean, eta itzuriz bira egitean.
DISTANTZIA MANTENTZEA
- Modalitate hauetan:
– Prebentziozkoa: Arrisku-egoeretatik urrun mantentzeko aukera ematen digu.
– Hitzezkoa: Erasotzailearekin hitz egiteko aukera ematen digu, berehala astintzeko aukerarik gabe.
– Fisikoa: Mugimendu bakar batez edo tartean elementu bat jarriz kolpea saihesteko aukera ematen digu.
Distantzia gutxitzea ere bai, kolpeen eragina murrizteko.
ASKATZEA – Askotan oratzen gaituztenean (eskumutur, ukondo, sorbalda, papar-hegal, lepo edo iletik, besteak beste), esfortzurik gabe askatzeko modurik oinarrizkoenak ezagutzea.
EFENDATZEA – Eraso-ekintzak saihestea, norbere burua babesteko teknikak erabiliz, gune arriskutsuetan eta ahuletan harrapa ez gaitzaten:
- Babestea: Eskuak buruan jarri, hatz-koskorrak eta ukondoak jaso eta horien artean begiratu; objektu bat ere erabil dezakezu (zorroa, karpeta, etab.).
- Blokeatzea: Defentsarako mugimendu naturalak eginez.
-Saihestea: Gorputza alde batera eramatea erasoaren ibilbidetik kanpo.
ERASOTZEA – Erasoari aurre egiteko modu aski eraginkorra da ihes egiteko aukera izateko.
Hainbat modu daude:
- JOTZEA – Keinu natural eta errazen bidez, honako hau kontuan hartuta:
Arma naturalak: Min eman minik hartu gabe (ukondoa, belauna, eskuak, azazkalak, hatz-koskorrak, etab.)
Bat-bateko armak: Mozteko, iltzatzeko, estutzeko, astintzeko, botatzeko tresnak (zorroak, eskuko telefonoak, giltzak, gerrikoak, etab.)
Toki estrategikoak: Gorputzaren atalik ahulenak (begiak, barrabilak, belaunak, eztarria, sudurraren oina, kokotsa, berna-hezurra)
Oinarrizko puntuetan jotzeko doitasuna.
Eraginkortasuna – Gogoratu behar dugu erantzunak eraginkorra izan behar duela erasotzailea ezgaitzeko; bestela erasotzailea arriskutsuagoa izango da.
Ez utzi konfiantza osoa behin betiko kolpean, behin eta berriz eraso egin erasotzailea indargabetu arte.
Gure segurtasuna arriskuan jartzen duen egoeraren aurrean, guztiaren gainetik hauek egin beharko ditugu:
1. PREBENTZIOA – Gatazka bizi aurretiko atala da, eta aurreko fasea bada ere, gatazka bera baldintzatzen du, eta batzuetan baita erabaki ere. Borrokarik onena, hain zuzen ere, saihestu den borroka da.
Fase honek jarduera-protokolo guztiak hartzen ditu gatazkaren ildo nagusiak ezagutzeko. Asertibotasuna prebentzio-modu gisa.
Ez utzi indarkeria maila areagotzen. 0 tolerantzia. Eraso psikologikoetan "aski da" esatea.
Fase hau, berriz, honako ataletan bereiz dezakegu:
- ARRETA IZAN – Lehen lehenengo fasea da, gatazkaren aurretik. Atal estrategikoaz ari gara, gure ekintzen arabera gerta litezkeen egoerak aldez aurretik ikusten saiatzen gara. Beraz, aukerak baloratu behar ditugu, ondoren, arriskua ekiditeko aukerarik egokienak hautatzeko.
- DETEKTATU – Atal taktikoa da, gatazka edo gatazka gerta litekeen unea zehazten dugunean. Arreta berezia eskatzen digu, ustekabean ez hartzeko. Indarkeria-egoerak antzematean datza, bai eta indarkeriazko amaierak ere egoera zehatz baten barruan (Indarkeriaren igoera. Garajeak, jende gutxi ibiltzen den kalea edo gaizki argiztatutako kalea, etxea, etab.)
- SAIHESTU – Prebentzioaren atal praktikoa da, gatazka fisikoki saihesteko gatazkatik fisikoki edo emozionalki aldenduz.
2. JARDUTEA
- (EDERRA PIZTI BIHURTZEN DA) Gatazkari berari eragiten dion atala da. Prebentzio-neurriak ez direnean egokiak edo gatazka geldiarazteko nahikoak izan. Behin gatazkan sartuta, urrats batzuk ere badaude, eta horiek jarraituz gero, egoeran hobeto moldatzen laguntzen digute.
Emakumeentzako defentsa pertsonalak ezaugarri jakin batzuk ditu, protokolo zehatz batekin jarduteko modua baldintzatzen dutenak (adibide gisa jartzen dugu katua, ihes egiteko bidea bilatu behar dugu, arau orokor bezala, eta eraso egiten badugu ihes egin ahal izateko da):
- NEUTRALIZATU: Saiatu beti negoziatzen edo ihes egiten, ez egin zuzenean aurre. Gizon altuagoa, astunagoa (zorua), indartsuagoa, oldarkorragoa.
- ABANTAILAK: Gizonak atal ahulago batzuk ditu gorputzean (barrabilak).
- EZGAITU: Erasotzaileak jotzeari uzteko eta gure atzetik ez joateko edota harrapatzeko.
Helburua zuzenean aurre ez egitea da (gerrillen antzera), hau da, aurrez aurrekoa saihestea eta zerbait egitea ihes egiteko aukera izateko.
- GOGORATU: Eraginkorra ez den eraso baten ondoren, aurkaria oldarkorragoa eta arriskutsuagoa izaten da (erabakitasuna).
- IHES EGIN: Erasotzailearen aurkako norabidean, erasotzaileak jardun ezin dezakeen segurtasun-gune bat bilatzeko, esate baterako, toki itxi bat, jendea dagoen gune bat, etab.
Emakumeentzako Defentsa Pertsonalerako Oinarrizko Aholkuak
- Prebentziozko distantzia: espaloiaren aldea; gune argiztatua; arreta izan parkeetan, izkinetan, atarietan; eta metroko lerro horia.
- Ahozko distantzia: negoziazioa; emaitza, hein batean, biktimaren eta erasotzaileari ematen dizkion estimuluen esku dago.
- Distantzia fisikoa – Erasotzailearen eta biktimaren artean objektu bat jartzea.
- Lasai egon: Nerbioak direla eta, gure ezagutzei esker ustezko erasotzaileari ateratzen diogun aldea gal dezakegu.
- Egoera baloratu: Pertsona batek erasotuak izateko beldurra sorrarazten badigu ere, ez du zertan erasotzailea izan.
- Beti erne egon: Erasotzaileari aurrea hartu behar zaio eta, horretarako, beti erne egon behar dugu.
- Gure aukerak ezagutu: Gure burua defendatzen jakin dezakegu baina, halaber, aztertu behar dugu erasotzaileak zer jakin dezakeen eta zer aukera ditugun erasoa ekiditen edo erasotzailea menderatzen ahalegintzen bagara.
- Zuzeneko aurrez aurrekoa saihestu:
Batzuetan hobe da korrika alde egitea (izkin eginez, zuzen inoiz ez), aurka egitea edo gure burua defendatzen ahalegintzea baino. Oihuka laguntza eskatzea etsiarazteko metodoa ere bada. (Sua)
- Nork bere buruarengan eta teknikan segurtasuna izan:
Gure burua defendatzean beldurrez jokatzen badugu, eragina txikiagoa izango da gure burua segurtasunez, irmotasunez eta lasaitasunez defendatzen dugunean baino.
- Egoera kontrolpean izan: Teknikaz gain, garrasi handi bat egiten badugu edo kontroletik kanpo gaudela adierazten duen jarrera erakusten badugu, errazagoa izango da erasotzailea kikiltzea eta defentsa eraginkorragoa izango da.
- Eskura ditugun elementuez baliatu:
Aterkia, karpeta, maleta txikia, egunkaria, txanponak, etab. ezkutu zein arma gisa erabil daitezke eraso baten aurrean gure burua babesteko.
Une horretan aldean ditugun elementu horietako bat erabil dezakegu, erasotzaileak bere armarekin minik ez emateko edo hura segurtasun-distantzia batera mantentzen laguntzeko.
-Pertsona gutxi dauden toki bakartuak saihestu.
Bakarrik bazaude, eraso bat jasateko arrisku handiagoa duzu.
- Ordua faktore garrantzitsua da. Gaueko ordu txikietan zirkulazio gutxiago dago eta erasotzailea harrapatzeko edo ikusteko aukerak gutxi dira. Egunez segurua den toki bat, gauez guztiz kontrakoa izan daiteke.
- Kalean zaudenean, behaketarako gaitasuna lantzen duzula ziurtatu.
Inguratzen zaituenari erreparatu. Noizean behin zure sorbaldaren gainetik begiratu eta ezkutatzeko balio duten lekuak eta toki bakartuak saihestu.
- Oinez zoazenean, ondo argiztatutako eta zirkulazio handia duten edo jende asko dagoen kaleetatik joan. Espaloirik ez badago, errepidearen ezkerreko aldetik joan, zirkulazioa aurrez aurre izanik. Era honetan, zaila izango da norbaitek autoan jarraitzea zu ohartu gabe.
- Hiri barruan espaloitik zoazenean asfaltoaren ondoko aldetik joan. Hori eginez gero, zailagoa izango da izkina baten atzean edo atari batean ezkutatuta dagoen norbaitek ezustean eustea erreakzionatzeko denborarik izan gabe.
- Norbait jarraitzen ari zaizula uste baduzu eta kalea gurutzatzean zure susmoak baieztatzen badira, oihu egin eta korrika hasi toki publiko baterantz. Gogoan izan oztopo bat ere jarri dezakezula zure eta atzetik doakizun pertsonaren artean.
- Paseatzera, korrika egitera edo garraio publikoaren geltokira joan behar baduzu, saiatu lagun batekin joaten. Korrika egiteko ez erabili aurikularrik, atzetik hurbiltzen den erasotzailea antzemateko gaitasuna murrizten du eta.
-Ez paseatu bakarrik eta gauean haserre zaudenean edo edan baduzu, egoera horietan kontzientzia-mailak baxuak direlako.
- Ezagutu gunea eta ihes egiteko bideak. Jakin ezazu ze toki dauden zabalik (denda, gasolindegi eta bestelako tokiak) bidaiatzen duzun orduan. Gunea ezagutzen ez baduzu, ez joan bidezidorretatik, kale itsu edo bakartu batera hel zaitezke.
- Autobusaren ordutegia ikasi behar baino denbora gehiago autobusaren zain ez egoteko.
- Norbait jarraitzen ari zaizula baldin badakizu, buelta eman, pertsona horri begiratzeko. Asertzio-jarrera adierazi, eta haren deskripzioa eta ezaugarri fisikoak gogoan hartu. Posible balitz, ez joan etxera zuzenean; jarraitzen ari zaizun pertsonak non bizi zaren jakingo luke orduan eta beste une batean saia liteke berriz.
- Giltzak eskuan izan atarira edo autora hurbiltzen ari zarenean, baita paseatzera irtetean ere. Era honetan, erasotzailea izan litekeen norbait ikusten baduzu, luzamendutan ibili gabe atarian edo autoan sar zaitezke. Halaber, giltzak defentsa pertsonalerako arma eraginkor gisa erabil daitezke, baina ezingo genituzke erabili zorroaren edo poltsikoaren barruan baleude.
- Susmagarria iruditzen zaizun pertsona edo taldea ikusten baduzu, inguratu edo kalea gurutzatu.
- Jendaurrean dirurik ez erakutsi, adibidez, kutxazain automatikoetan, dendetan, banketxeetan, autobusera igotzean...
- Zorroa aldean baduzu, besapean gogor eutsi edo soinean gurutzatuta eraman. Norbait indarrez tira eginda kentzen saiatzen bada, laga ezazu. Zorroaren barruan daramazunak ez du izan ditzakezun kalteak merezi.
- Saiatu autoa uzten aparkaleku zaindu batean edo ondo argiztatutako eta giro biziko kale batean.
- Autoaren ateak itxi, barruan zein kanpoan bazaude ere. Hiri barruko gune batetik pasatzean, autoaren leihoak ahalik eta gehien igota eraman (eroso egiten zaizun heinean).
- Zenbait pakete edo poltsa badituzu, lehenik itxi eta gero antolatu.
- Lagun bati etxera laguntzen diozunean, atari edo auto barrura sartzen den arte itxaron ezazu alde egin baino lehen. -Lagunek zure kasuan ere gauza bera egin dezaten eskatu.
